Bir marka olma yolculuÄŸuna 1985 yılında Fransa’da baÅŸladı. 1997 yılında Türkiye markası oldu. 2009 yılında Romanya’ya ilk adımını atarak geçen sürede dünya markası olma yolunda ilerledi. Åžimdi 32 ülkede, 687 maÄŸazası bulunuyor. Felsefesi ise “Ä°yi giyinmek herkesin hakkı.” Söz konusu, hiçbirimizin yabancı olmadığı giyim markası LC Waikiki…
Merkezi Türkiye’de bulunan LC Waikiki’nin bünyesinde çalışan işçiler, “Ä°yi ÅŸartlarda çalışmak herkesin hakkı” diyerek sendikalaÅŸma mücadelesi veriyor. LC Waikiki yönetimi ise ÅŸirketi 32 ülkeye yayacak kadar büyüten işçilerin mücadelesini baltalamak için elinden geleni yapıyor. Son olarak, sendikanın iÅŸyeri komitesinde bulunan Deniz Sak sosyal medyada yaptığı bir yorum gerekçe gösterilerek iÅŸten atıldı.
‘ÃœRETÄ°N’ BASKISI VE MESLEK HASTALIKLARI
Deniz Sak, 2.5 senedir LC Waikiki’nin Esenyurt’ta bulunan, ana merkez tema olarak bilinen deposunda çalışıyor. Toplam 4 bin 500 işçinin çalıştığı depo, paketlemeden alarmlamaya, gönderimden kargo teslime kadar 16 bölümden oluÅŸuyor. “Her bölümün kendine göre zorluÄŸu var” diyor Sak: “Özellikle kadınlar için daha zor oluyor. Sürekli ayakta çalışıyorlar ve performans göstermeleri gerekiyor. Mesela alarm bölümünden kiÅŸi başı 800900 adet iÅŸ istiyorlar. Belli bir süreden sonra bu sistem, kadınların ellerinde, bileklerinde probleme yol açıyor. Ama bu meslek hastalığına girmiyor. Sürekli ayakta oldukları için varisler ortaya çıkıyor. Sürekli eÄŸitilip kalkıyorlar. Bel, boyun fıtığı sorunları ortaya çıkıyor. Doktora gidiyorlar, tedavi oluyorlar ama bu sefer de eski performanslarını gösteremiyorlar. Böyle olunca takım liderleri ve yöneticiler işçiye, ‘performansın düşük’ ÅŸeklinde geri bildirimde bulunuyorlar. Kısacası bütün işçileri birbirleriyle yarıştırmaya çalışıyorlar. Bölümler arasında da rekabet yaratıyorlar. Bir bölüm farklı iÅŸ yapıyor, performansı yüksektir. DiÄŸer bölüm az iÅŸ yapmıştır. Ama burada işçiyi koÅŸturmaya çalışıyorlar.”
İŞÇİLERİN YARISI KADIN
Kadınlar, çoraptan monta kadar her türlü ürünün geldiÄŸi depoda, çalışanların yarısını oluÅŸturuyor. Çalışanların çoÄŸunluÄŸu da genç. İşçilerin 20 ila 30 yaÅŸ aralığında olduÄŸu bilgisini veriyor Sak. Genç işçilerin “Çalışma ÅŸartları daha iyi” diyerek LC Waikiki’yi tercih ettiÄŸini söylüyor: “8 saat çalışıyorum, sigortam yatırılıyor, ücretimi ayın l’i ila 5’i arasında alıyorum diyor.” Ama iÅŸe baÅŸladıktan sonra birçok kiÅŸinin ‘BeklediÄŸim gibi deÄŸilmiÅŸ, umduÄŸumu bulamadım’ dediÄŸini anlatıyor.
İŞÇİLER EK İŞ YAPIYOR
İşçilere ‘UmduÄŸumu bulamadım’ dedirten ÅŸartlar ise ücretin azlığından ‘mesai kazığına’ kadar gidiyor. “Net maaşımız asgari ücretten 125 lira fazla, yani 1425 lira” diyor Sak. Verilen ücretin birçok işçiye yetmediÄŸini, büyüyüp 32 ülkeye yayılmakla övünen LC Waikiki işçilerinin, yaÅŸamak için ek iÅŸ yapmak zorunda olduklarını anlatıyor: “Kimisi nakliyecilik yapıyor. Kimisi dışarıda çorap satıyor. Ä°ÅŸportacılık yapıyor. Elinden geliyorsa halı, koltuk yıkamaya ya da inÅŸaata gidiyor. Bazıları LC Waikiki’deki mesaî bittikten sonra, bazıları hafta tatilinde yapıyor.”
MESAÄ° ‘KAZIÄžI’
“Daha önce mesaiye kalmıyordu. Özel gün mesaileri çok düşüktü. Bayram ya da resmi tatillerde yapılan mesaide saatte 7.25 lira almamız gerekirken buun yarısını alıyorduk. Ama sistem deÄŸiÅŸince mesai ücretleri de alamaz olduk” diyor. Söz konusu işçilerin ücret alamadan mesai yaptığı sistemi şöyle anlatıyor: “7’li sistem olduÄŸu için mesai ücreti alamıyorsun. Haftanın 6 günü çalışıp 2 gün izin yapıyorsun. Hafta tatillerin hafta içine doÄŸru kaymaya baÅŸlıyor. Åžirket, sana 2 gün izin veriyorum ama bana borçlu kalıyorsun diyor. Bir planlama yapılıyor. Borçlu olduÄŸun saatler hesaplanıyor. Borcunu günde 8 saat yerine 12 saat çalışarak ödüyorsun. Mesela 4’te iÅŸbaşı yapacağın yere l’de iÅŸbaşı yapıp gece l’de çıkıyorsun. 6 bölümde ÅŸu anki iÅŸleyiÅŸ bu ÅŸekilde. Yeni yılla birlikte tüm depoyu bu sisteme geçirecekler.” İşçilerin yaÅŸadığı bir sorun da ikramiye. Geçen yıla kadar yılda 4 maaÅŸ ikramiye verilirken bu sistemi deÄŸiÅŸtirdiklerini söylüyor Sak: “4 ayda bir yani yılda 3 maaÅŸ prim verecekler. Ama en son verdikleri prime bakarsak bir maaÅŸ bile deÄŸil. 750 ila 1000 lira arasında.”
SENDİKA DÜŞMANLIĞI ÖRNEĞİ: İŞ KOLU DEĞİŞTİRMEK
Ä°ÅŸte bu koÅŸullar sendikalaÅŸma mücadelesini doÄŸurmuÅŸ. İşçiler önce Hak-Ä°ÅŸ’e baÄŸlı Liman-Ä°ÅŸ Sendikasına üye olmuÅŸ ama Sak, patronun işçilerin mücadelesine set vurmaya çalıştığını anlatıyor: “Çalışmalarımız iyi gidiyordu. Ãœyelerimiz de artıyordu. Sendika çalışmalarını yürüttüğümüz zaman iÅŸveren kurnazlık yapıp iÅŸ kolunu deÄŸiÅŸtirdi. DeÄŸiÅŸtirmeseydi belki yetki aÅŸamasına gelmiÅŸtik. Ticaret iÅŸ koluna çevirdi. Sendika yetki almasın diye maÄŸazalarla birleÅŸtirdi. Yani bizim sayımız 4 bin 500 civarıydı. Åžimdi maÄŸazalar da eklenince 23 bin civarı oldu. MaÄŸazalarda sendika yoktu. Aslında bir taraftan da patron kurnazlık yaptığını düşündü ama burada ciddi bir hata da yaptı. Åžimdi maÄŸazalarda da üyeliklerimiz var, maÄŸazalarda da çalışma yürütüyoruz. Oradaki arkadaÅŸlarımızın da çalışma ÅŸartları çok kötü. Yani hemen hemen her maÄŸazadan, her ilden üyelikler geliyor. Onlarla irtibata geçiyoruz. Åžimdi Öz Büro-Ä°ÅŸ’te örgütlüyüz. Bizim de çalışma alanımız geniÅŸledi.”
YAZIN KENDÄ° TERÄ°MÄ°ZLE DUÅž ALIYORUZ
“TRÄ°LYONLAR harcayıp depo yapıyorsun ama deponun altyapısını hazırlamıyorsun. Lağım proplemi var. Kışın çok yaÄŸmur yaÄŸdığında ürünlerin olduÄŸu bölümü lağım suları basıyor, işçiler oradan toplayıp maÄŸazalara gönderiyor o ürünleri, ikincisi havalandırma problemi var. Depoda merkezi klima diye bir ÅŸey yok. Yazın kendi terimizle duÅŸ alıyoruz resmen. Kışın ise donuyoruz soÄŸuktan. Yaz için çözüm olarak pervane bulmuÅŸlar. Ama hiçbir iÅŸe yaramıyor Üçüncüsü işçilerin genelinde mesleki hastalık olarak bel fıtığı, boyun fıtığı var. Bileklerinde problemler var. Dördüncüsü yemek problemi. Daha önceden 3 çeÅŸit yemek veriliyordu. Yemekler tek çeÅŸide düşürüldü. Patronun iÅŸ kolunu deÄŸiÅŸtirmesiyle her ÅŸey raydan çıkmış oldu.”
İŞTEN ATILMAM İŞÇİLERE GERİ ADIM ATTIRMIYOR
SENDÄ°KANIN iÅŸyeri komitesinde bulunan Deniz Sak, geçtiÄŸimiz Kurban Bayramı öncesi Facebook’ta yaptığı bir yorum nedeniyle iÅŸten atıldı. Süreci ondan dinliyoruz: “Bayram öncesi yöneticiler, işçiler daha çok çalışsın diye bayramdan önce 6 aylık dilimdeki primleriniz yatırılacak dedi. işçi inanıp güveniyor, daha fazla çalışıyor Resmi tatilde, arife gününde geliyor. Ama bakıyor ki ortada prim diye hiçbir ÅŸey yok. Bayram günü de LC Waikiki Facebook sayfasından işçilerin bayramını kutlamıştı. Ben de tepki göstererek, ‘LC VVaikiki senin bayramın kutlu olmasın, primlerimizi yatırmadın’ dedim. Bunu suç olarak görmüşler. Åžirketi rencide ettiÄŸimizi, müşterilerin gözünde küçük düşürdüğümüzü, rakip firmalara ÅŸirketin açığını gösterdiÄŸimizi söylediler. BaÅŸkaları da ‘Biz LC Waikikiyi biliyoruz maaÅŸları zamanında yatırıyorlar’ diye yorum yapmışlar. Ben bunlara da tepki gösterdim. ‘Kurumsal bir firma 1’i ila 5’i arasında bir tarih mi verir’ diye. Bu yorumları da hakaret, suç unsuru olarak algılamışlar Ve tazminatsız olarak iÅŸten çıkışımı verdiler. Aslında aradıkları fırsatı bulmuÅŸ oldular. Beni iÅŸten atarak işçileri korkutmak istediler. Ama bu işçilere geri adım attırmadı. Ãœyelikler devam ediyor, işçiler toplantılarını yapıyor. Ayrıca iÅŸe iade için hukuki bir süreç baÅŸlatacağız.”
Haber Sayfası ;